سید حسن رضوی
نوروز همین امسال بود که برای تهیه مستندی از آهوان جزیره خارگ که قدمتی به بلندای تاریخ دارد در این جزیره چند روزی مکان های تجمع این زیبارویان را بالا و پایین کردیم تا مگر نشانی از آمار 600 راسی سازمان محیط زیست بوشهر باز یابیم. مکان هایی چون باغ پیرمرد، محوطه کلیسای ساسانی، دره سن تافه، قدمگاه میرمحمد حنفیه، باغ بن نصر، دره اودنه، علمدار، ثلویچ و جاهای دیگری که می شناختم. اما هر چه لنز دوربین زوم کردیم، آنچه که در قاب ما ثبت شد بسیار کمتر از آمارهای ارائه شده بود.
جنگ که شد با هر بمبی که بر زمین می افتاد چند تایی هم پیکر نحیف این زبان بسته ها بی جان بر زمین می ماند و سنگری هم اگر برای ما آدمیان بود برای آنها جز زمین برهوت و صخره های سخت و خارا هیچ نبود. گفتیم این نیز بگذرد و البته که گذشت. اما نگرانی وضعیت و سلامت آهوان ماند برای مردم و همه دوستداران محیط زیست و تلاش گران عرصه نفت و گاز و حتی نظامیان ساکن در جزیره. نگرانی نه از جانب خود آهوان که تجربه جنگ و کاهش بی شمار را پشت سر گذاشته بودند، بلکه از سوی سازمانی که قرار بوده متولی صیانت و حفاظت از گونه های بومی و محلی باشد. اما در عمل نشان داده تنها یک راهکار برای صیانت از سیاه چشمان خارگ دارد که آنهم بحث واگذاری است.
حالا سالهاست که این سیاست تک گزینه ای مکررا در بوق و کرنا می شود و انگار که هیچ گزینه دیگری وجود نداشته و نخواهد داشت. (اینجا) حالا هر اتفاق ریز و درشتی که برای این آهوان در جزیره می افتد فردایش اهالی خارگ منتظر خبر دوباره واگذاری از سوی عزیزان محیط زیست هستند. بیماری که سراغ آهوان می آید فردایش بحث لزوم واگذاری مطرح می شود. تصادفی اگر در جاده ای اتفاق بیافتد و آهویی تلف شود دوباره بحث واگذاری مطرح می شود. وقتی آهویی سر از زمین فوتبال درمی آورد و میان تور دروازه گیر افتاده و جانش را از دست می دهد باز بحث لزوم واگذاری مطرح می شود. وقتی بدلیل خشکسالی تعدادشان کم می شود بحث واگذاری و وقتی تعدادشان بدلیل شرایط خوب بارش نزولات آسمانی و علوفه زیاد می شود باز بحث واگذاری مطرح می شود.
اما همین بحث واگذاری آهوان خارگ وقتی پیچیده تر می شود که بدانیم در این موضوع کارشناسی نشده، نه مردم و دوستداران محیط زیست راضی هستند و نه بهره برداران خصوصی که آهو خریده اند و یا به زعم سازمان محیط زیست به آنها واگذار شده که خود مبحث دیگری است. گویا تنها طرف راضی در بحث واگذاری آهوان جزیره خارگ خود سازمان محیط زیست است که اصرار بر انکار بحث فروش نیز دارد. برای دانستن وضعیت واگذاری به دو مصاحبه از بهره برداران خصوصی آهوان خارگ نگاهی می اندازیم که همین چند ماه پیش در روزنامه ایران به چاپ رسیده است.
عباس شریفی درتاریخ 21 مهرماه سال 1394 در مصاحبه با روزنامه ایران با تیتر "گفتگو با عباس شریفی معرف ترین زنده گیر کشور" چنین می گوید:
"... سال 87 یک مجوز هشت راس آهو را در منطقه ای در مشهد دادند که گرفتیم و بردیم بوشهر و 30 راس هم برای اهواز گرفتیم. هیچ زمانی در این 7-8 سال تلفات نداشتیم. فقط یک رأس آهو زمانی که حیوان‌ها را از جزیره خارگ به بوشهر می‌آوردیم معلوم نشد چرا به جعبه خورده بود و تلف شد. من نزدیک به 100 راس آهو را در خارگ زنده‌گیری کردم. حدود 50 تا بردم گناوه برای بخش خصوصی. حدود 20 تا را هم به یک خانم در قم دادند. اما موفق نبود و به یک آقایی در بوشهر دادند. چرا موفق نبود؟ تکثیر و پرورش آهو در کشور تا الان موفق نبوده است. نه بیماری را تشخیص می‌دهند نه نوع غذا را... موفق نبودند. یک مرکز تحقیقاتی پرورش آهو هم در اصفهان بود که کلاً جمع کردند. یک خانمی هم در بوشهر بود. او هم موفق نبود. یک آقای دکتری هم در کرمانشاه چند رأس آهو گرفت اما او هم موفق نشد و جمع کرد. برای آهوهایی که زنده‌گیری کردید چقدر پول می‌گیرید؟ از سازمان محیط زیست بین 500 هزار تا یک و نیم میلیون تومان. اما از بخش خصوصی زیاد نگرفتم. مثلاً آهوهایی که از جزیره خارگ برای یک نفر در بوشهر گرفتم بین 700تا 800 هزار تومان شد. اگر پول ماشین و بردنشان به محل را هم حساب کنید چیزی حدود هزار 500تومان برای هر رأس می‌ماند. پس هزینه قایق و ماشین را هم خود شما پرداخت می‌کنید؟ بله. تا خود محل تحویل می‌بریم... می‌گویند تصادف آهو در خارگ خیلی زیاد است؟ آن مدتی که ما بودیم یک بار بیشتر ندیدیم که براثر تصادف ماشین یک رأس آهو تلف شده بود. ولی خود مأموران جزیره می‌گفتند که تلفات تصادف بسیار بالاست."
در بخشی از مصاحبه میثم امیری دیگر بهره بردار خصوصی با روزنامه ایران در تاریخ 27 مهرماه 1394 چنین آمده:
"... به گفته محيط زيست 50 راس آهو از خارگ به او واگذار شده اما اميري تعداد آهوان واگذار شده را 16 راس اعلام مي کند و مي گويد: جوسازي هايي که در گناوه و بوشهر به وجود آمد اجازه نداد تا برنامه ادامه پيدا کند. منظور او از جو سازي فيلمي از ساحل گناوه است که در آن چند نفر خواستار نشان دادن مجوزهاي خروج آهوان از خارگ و ورود به گناوه شده اند."
اميري مي گويد که سه سال دوندگي کرده تا توانسته است مجوزها را بگيرد: «آنقدر دويده ام که پوست شکمم بلند شده است. من مجوزها را از سازمان محيط زيست گرفتم اما سازمان محيط زيست حالااز من حمايت نمي کند. تا الان نزديک به 400 تا 500 ميليون تومان خرج کرده ام.»
اميري دليل اعتراض برخي از بومي ها را جلوگيري از ورود ژن غير بومي مي داند و مي گويد: «اگر خروج آهوان خارگ کار درستي نيست چطور چند سال پيش 100 آهو از اينجا به اهواز، يزد، قم، بيرجند و... رفته است آيا آن زمان بحث ژن نبود. من فکر مي کنم که کساني لابي درست کرده اند براي اينکه از کار من جلوگيري کنند. حتي فکر مي کنم که توي سازمان محيط زيست هم باشند.»
او خواستار روشن شدن تکليف اش مي شود و مي گويد: «يا آهو بومي است و نبايد از کشور خارج شود و گوشت آن نبايد صادر شود يا مي شود. سازمان محيط زيست به من مجوز گوشت داده است؛ پروانه توليد گوشت آهو براي صادرات به داخل و خارج.» ... او هزينه گرفتن پروانه انتفاعي پرورش آهو را يک ميليون تومان اعلام مي کند و مي گويد: «اما هزينه زنده گيري حيوان بالاست. معمولاً بيشتر از يک ميليون تومان مي شود.»البته اميري آن طور که خودش تاکيد مي کند آهوان خارگ را به صورت اماني در اختيار گرفته است.
با مطرح شدن موضوعات مستند گفته شده توسط بهره برداران خصوصی از آهوان خارگ این ذهنیت برای مردم و دوستداران محیط زیست مطرح می شود که سازمان محیط زیست اگر می خواهد در مظان اتهام فروش آهو قرار نگرفته و در راستای وظایف سازمانی که همانا حفاظت و صیانت از محیط زیست و گونه های جانوری است، می بایست از سیاست تک گزینه ای بحث واگذاری آهوان به بخش خصوصی دست برداشته و بیش از این بر کاهش آهوان خارگ اصرار نورزد که نتیجه ای جز دست اندازی تیغ توسعه بر همین اندک زمینی که آهوان چنین مظلومانه بر آن زیست می کنند نداشته و نخواهد داشت.
«خلیج فارس» حق پاسخگویی اداره کل محیط زیست استان بوشهر را محفوظ می داند