تابناک فارس به نقل از تسنیم:سیل مهیب 98 تا سالها درس عبرتی شد برای مدیران شهری که بدانند گاه یک بارش آنی و رگباری 30 دقیقهای میتواند چنین فاجعهای به بار بیاورد و از دروازه قرآن تا سعدی، از امیرکبیر تا مرکز شهر را زیر آب ببرد. بعد از آن برای پیشگیری از وقوع چنین حوادثی شهرداری دست به کار شد و نیز تمهیداتی برای پیشگیری از خسارت بارندگی در سالهای اتی آندیشید که شناسایی و رفع مشکل بیش از 200 نقطه آبگیر در شیراز در هفتههای اخیر، لایروبی کانالهای روباز و رو بسته و تعبیه کانالهایی جهت هدایت مسیر آب در همین راستا بود.
همچنین افزایش ظرفیت حوضچه آرامش دروازه قرآن و ایجاد بندهای سنگی مختلف به منظور کاهش سرعت آب، لایروبی و پاکسازی مسیلها و لایروبی، لبهگذاری، تسطیح و ایجاد مسیر دسترسی حاشیه رودخانه خشک و در نهایت استقرار نیروهای سازمان آتشنشانی با خودرو و تجهیزات در 13 نقطه از شهر از بامداد دیروز 16 آذر از جمله اقداماتی بود که شهرداری جهت پیشگیری از بحران سیل سال 98 در یک سال اخیر صورت داد تا اینکه باران موعود فرا رسید.
بالاخره بارانی که هواشناسی نویدش را داده بود، باریدن گرفت و از دیروز شاهد بارش باران و برف و تگرگ در اغلب استانهای کشور به ویژه استانهایی جنوبی بودیم و حتی سازمان هواشناسی کشور با صدور هشدار قرمز، ضمن پیشبینی بارش شدید باران در مناطقی از استانهای بوشهر، فارس و کرمان اعلام کرد که فعالیت این سامانه در روزهای یکشنبه و دوشنبه، مخاطراتی از جمله طغیان رودخانهها، سیل، خسارت به محصولات کشاورزی و لغو و تاخیر پروازها را در پی خواهد داشت.
باران شدید یکشنبه 16 آذر که نظیر آن را در سالهای اخیر ندیده بودیم و سیل 16 آذر 65 را در اذهان زنده میکرد نشان داد که خطر همچنان جدی است و توقف پروازهای خروجی و ورودی فرودگاه بینالمللی شیراز از صبح دیروز موید این مسئله بود.
همزمان با بارشهای باران گزارشهای ضد و نقیضی از عملکرد شهرداری در فضای مجازی منتشر شد. برخی گزارشها که توسط شهروندان در شبکههای اجتماعی دست به دست و با تاریخ و مکان دقیق ذکر میشد از آبگرفتگی معابر در فلکه گاز، مرکز شهر و پارامونت، خیابان ملاصدرا، شهرک فرهنگیان و محله سعدی خبر میدادند یا گزارشهایی که از آب گرفتگی در بلوار عدالت به سبب مسدود شدن جدولها جلوی مغازهها و محلهای مسکونی به بیرون نشر یافت.
در دیگر سو عکسهایی از عادی بودن شرایط به ویژه در مناطق شهری همچون سعدی و وفایی که چند سال اخیر بحث بر سر وقوع سیلاب در آنها بالا گرفته بود خبر میداد و خیال شهروندان را راحت میکرد که دیگر شاهد فاجعهای مثل سیلاب نوروز 98 نخواهند بود.
گزارشهای تصویری که از پاکبانان و اَتش نشانان در حال رفع گرفتگی معابر منتشر میشد و لزوم قدردانی بیشتر از این اقشار را گوشزد میکرد بر صحت اخبار فوق میافزود. عادی و روان بودن وضعیت ترافیک معابر سطح شهر از نگاه دوربینهای نظارت تصویری مرکز کنترل ترافیک معاونت حمل و نقل و ترافیک هم تاییدی دیگر بر مهار نسبی بارندگیهای دیروز بود.
هر چند کلیپ و عکسهای دیگری هم در فضای مجازی منتشر میشد که نشانگر وقوع سیلابهای مهیب در شهر بود و به سبب غیرمعتبر و مستند بودن منابع خود که همان گروههای خبری و پیجهای اینستاگرامی بودند با کمی دقت میشد تشخیص داد که مربوط به به سیل سالیان پیش یا مربوط به شهرهای دیگر یا حتی دیگر استانها همچون بوشهر بودند.
هر چند با مجموع اقدامات انجام شده، بارش باران تا به امروز نسبتا مهار و کنترل شده اما همچنان و در صورت بارش مستمر باران خظر وقوع سیلاب شیراز را تهدید میکند و آبگرفتگی برخی معابر به ویژه مناطق حاشیهای یا روستاهای حومه شیراز و مسدود شدن کنار گذرها به سبب امکان سیلابی شدن مسیر دلیلی بر این مدعا است.
با چند نفر از شهروندان درباره مدیریت شهرداری در مهار بارانهای اخیر صحبت کردیم. سعید شهروندی که با همسر و فرزندش در خودروی سمند خود در حال رعایت پروتکلهای بهداشتی و زدن ماسک مخاطب گزارش ما میشود میگوید: تازه از ورودی دروازه قرآن شیراز وارد قصردشت شده وامسال نسبت به سالهای قبل شهرداری بهتر عمل کرده اما در مناطقی که شهرداری فکرش را نمیکرد شاهد آب گرفتگی بودیم.
شهروندی دیگر میگوید: با اینکه بارانها بیشتر از حجم کم ظرفیت کانالهای آب بود اما شهرداری همزمان با اتمام بارندگی خیلی خوب توانست سیمای شهر را به حالت عادی بر گرداند و مشخص بود که برای تخلیه آب از قبل چاره اندیشیده شده بود.دیگر شهروند میگوید: در ملاصدرا سیل نزدیک بود آب او را با خود ببرد. دیگر شهروند از حرکت سریع آب در خیابان ذوالانوار میگوید.
سخنگوی شورای شهر شیراز معتقد است برای بررسی این مسئله باید هم به گذشته نگاه کرد و هم به اقداماتی که حین بارندگی صورت میپذیرد و با اینکه اقدامات خوبی برای مدیریت بحران در ایام بارانی در یکی دوسال اخیر صورت گرفته اما چون بسیاری از مشکلات زیرساختی بوده و حاصل سالها سومدیریت یا تخلفات برخی مردم است سالها زمان میبرد که برطرف شوند.
نظر سعید نظری را ابتدا در مورد مدیریت شهرداری بر مناطق پر خطرتر جویا میشویم و به گفته وی در منطقه سعدی و شهرک امام حسن و بولوار شهید وفایی بسیاری از ساخت و سازها در قدیم در حریم رودخانه صورت گرفته و در حریم رودخانهای با عرض 200 متر عرصه ساخت و ساز شده و از این 200 متر فقط 10 پانزده متر از مسیل باقی مانده که جوابگوی حجم بالای میزان آبی که از مناطق بالادست میآید نخواهد بود و از آنجا که در یکی دو دهه اخیر با خشکسالی مواجه بودهایم حل این مسائل به فراموشی سپرده شده بود که شروع بارشهای باران در چند سال اخیر دوباره این زخم را باز کرد.
عضو هیئت رئیس شورای شهر شیراز در ادامه افزود: در مورد ساخت و ساز در حریمهای غیرقانونی کاری از دست شهرداری فعلی زیاد بر نمیآید و اگر طبق وظایف قانونی خود عمل کرده و حکم تخریب منازل را بدهد که در شرایط معیشتی فعلی به صلاح هیچ کس نیست و به علاوه تبعات اجتماعی بسیاری خواهد داشت چون یکی دو خانواده آن جا نیستند که به راحتی شود جابهجایی صورت بپذیرد و اگر هم اقدامی نکند که با کوچکترین بحرانی انگشت اشاره به سمت شهرداری میرود که البته شهرداری با بهسازی و بازسازی و عریض کردن مسیرها تا حدی خطر را کاهش داده است.
نظری افزود: در دروازه قرآن از قدیم سابقه وقوع سیل وجود داشته و مطالعاتی از 30 سال پیش در مورد آن صورت گرفته که در اجرا با مشکل مواجه بوده و برخی مشکلات تا به امروز برطرف نشده و بر اساس مطالعات، در بخش بالادست دروازه قرآن باید اقدامات آبخیزداری صورت میگرفته که این مهم وظیفه وزارت نیرو و جهاد سازندگی بوده و باید یک شبکه انتقال قوی در شیراز اجرا میشده که ضعیف اجرا شده و در نهایت با آغاز خشکسالیها در یکی دو دهه اخیر موضوع از دستور کار خارج مدیران خارج گشته و همین مسئله باعث غافلگیر شدن مدیران شهری در چند سال اخیر شده است.
به گفته منتخب مردم شیراز در شورای شهر، طرحهای آبخوانداری و آبخیزداری به همت استاندار و وزارت جهاد و نیرو در یک سال اخیر در حال اجرا است و طرح انتقال سیلاب خط دو نیز برخلاف خط یک به خوبی در حال عملیاتی شدن است و با لولهگذاری با لولههایی به قطر 2000 در مسیر دروازه قران و بلوار چهل مقام تا رودخانه خشک تا نیمه انجام شده و سپس مسیر هفت تن تا دروازه قران باقی مانده که این طرحهای عملیاتی زیرساختی تا حدی میتوانند جبران مافات کنند و آبهای سطحی را مهار یا هدایت کنند.
نظری در پایان در پاسخ به این سوال که آیا بحران وقوع سیلاب در روزهای آتی شیراز را تهدید خواهد کرد گفت: شواهد حاکی از آمادگی شهرداری شیراز برای مدیریت بحران در سال جاری است زیرا مسیلهای خطرناک شناسایی شده و نیروها مستقر گشته و مانوری با 4000 نیرو نیز اخیرا با تجهیزات کامل با تمرکز بر نقاط سیل خیز صورت گرفته و همزمان در همین لحظه شبکه دوربینهای سطح شهر و مرکز ترافیک همه خطوط را رصد میکنند و اینها همه در حالی صورت گرفته که کانال گذاری و لایروبی و شناسایی و اصلاح نقاط مستعد آبگرفتگی و لوله گذاری جهت دفع آبهای سطحی از پیش تر صورت گرفته است و با مواردی که گفته شد به نظر نمیرسد خطر جدی شهروندان را تهدید کند اما همچنان به سبب ضعف زیرساختها آبگرفتگیهایی در سطح شهر خواهیم داشت که با گزارش مردم به سامانه 137 قابل پیگیری و رفع هستند اما سیل و یا وضعیتی مثل دوسال پیش را نخواهیم داشت.
شهردار شیراز اما نه حضور آبهای سطحی بر روی خیابان در باران دیروز را کتمان کرد و نه دستاوردهای حوزه شهری خود را نادیده گرفت. حیدر اسکندر پور در پیامی گفت: علت تفاوت دیدگاهها در باب وقوع بارانهایی چون باران دیروز در فرق تعریف دو واژه شدت بارش و میزان بارش است.
به گفته وی شدت بارش در این گونه بارندگیها همیشه سبب سیلاب میشوند مثل خوزستان در ماههای اخیر زیرا شدت بارش بالا باعث جاری شدن روان آب بسیار زیاد در فاصله زمانی کوتاهی میشود که بیشتر از ظرفیت جداول و کانالها است و اضافه آب به روی سطح خیابان و بولوار میآید که ما چنین مسئلهای را در هر 11 منطقه داشتیم اما از آن طرف 10 دقیقه بعد از اتمام بارندگی مشاهده کردید که معابر تخلیه شد و شرایط به حالت عادی خود بر گشت چون جداول و کانالها کارکرد خود را انجام دادند.
با مرور مطالب فوق میشود نتیجه گرفت که شیراز به خاطر جغرافیای خاص خود همواره و در طول تاریخ در معرض بارشهای فصلی یا بهاری تند و وقوع سیلاب بوده و سیستم هدایت و دفع آبهای سطحی به دلایل مختلف و با رشد افزایش جمعیت شهری و رشد ساخت و سازها، نیاز به بازنگری و استانداردسازی دارد.
این امر علاوه بر اینکه بودجه کلانی میخواهد، همدلی تمام دستگاهها و نهادهای درون استان به ویژه استانداری و مجلس را نیز میطلبد و تا همانند مسئله خوزستان به آن نگاه ملی نشود و اعتبارات ملی برای آن اخذ نشود مشکل کلانشهر شیراز به صورت اساسی برطرف نمیشود چون شهرداری با اینکه اقداماتی انجام و با همت نیروهای خود در شبانه روز تا حد زیادی بار فاجعه را کاهش داده اما در بلند مدت به تنهایی از پس هزینههای آن بر نمیآید و باید ردیف بودجه ملی به آن اختصاص بیابد.