به گزارش تابناک تهران، این برج که از آن، بعنوان نماد شهر تهران یاد می شود در سال ۱۳۴۹توسط "حسین امانت" به مناسبت جشنهای ۲۵۰۰ساله شاهنشاهی ایران طراحی و ساخته شد.
برج آزادی، نمونه ای از نماد و نشانههای شهری با طراحی و اجرای حسین امانت است که معماری شاخص آن، تلفیق طاقهای معماری قبل و بعد از اسلام و تبدیل آن به نمادی زیبا به لحاظ معماری است.
تاریخچه برج آزادی به سال ۱۳۴۵ هجری شمسی مربوط می شود و در این سال، طرح یک نماد مُعرف ایران، بین معماران ایرانی به مسابقه گذاشته شد و در نهایت طرح حسین امانت که جوانی بیست و چهار ساله و فارغالتحصیل دانشگاه تهران بود؛ برای ساخت انتخاب شد.
عملیات بنا برج آزادی در یازدهم آبان ۱۳۴۸ آغاز شد و پس از بیست و هشت ماه کار و تلاش در ۲۴ دیماه ۱۳۵۰ با نام "برج شهیاد" به بهره برداری رسید.
معماری برج آزادی تلفیقی از معماری دوران هخامنشی، ساسانی و اسلامی است. این بنای سه طبقه، دارای چهار آسانسور و دو راه پله و ۲۸۶ پلکان است. در محوطه زیرین آزادی چندین سالن نمایش، نگارخانه، کتابخانه، موزه و... قرار دارد. طول این بنا ۶۳ متر، ارتفاع آن از سطح زمین ۴۵ و ارتفاع از کف موزه ۵ متر است و در ساخت برج آزادی چهل و شش هزار قطعه سنک بریده و پرداخت شده به کار رفته است.
میدان آزادی از نمای قائم (تصویر ماهوارهای) مستطیل شکل است ولی در تصویر افقی از روبرو، به مانند یک سرباز هخامنشی دیده میشود.
"حسین امانت" علاوه بر طراحی برج آزادی، طراح ساختمان های اولیه دانشگاه صنعتی شریف و بسیاری از سازه های دیگر در ایران و سایر نقاط جهان است. بنای سفارت ایران در پکن، از جمله فعالیت های وی در زمان حضورش در ایران است. همچنین، ساختمان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در خیابان آزادی از جمله دیگر آثار این طراح سرشناس ایرانی به شمار می رود.
در جشن بهره برداری از برج آزادی، محمدرضا شاه پهلوی و همسرش شهبانو فرح پهلوی حضور داشتند و از منشور حقوق بشر کوروش بزرگ (نخستین نوشته حقوق بشر از کوروش کبیر، پادشاه هخامنشی) برای نخستین بار در این مکان پردهبرداری شد.
نقشهای داخلی برج و به خصوص سقف طبقه دوم آن، تلفیقی از سنت و مدرنیسم است. در ورودی برج، هر یک از لنگههای سنگی درها، حدود ۵/۳ تن وزن دارد و جنس آن ها از گرانیت است. برج آزادی، دو آسانسور دارد که از دیوارههای برج بالا میروند؛ آسانسور اول دو طبقه را طی میکند و به سقف سیمانی میرسد سپس از آسانسور دوم استفاده میشود. گفتنی است که هیچ یک از سقفها بسته نیستند و همه آنها به فضای بالاتر راه دارند.
برج آزادی به گذشتههای درخشان تاریخ ایران نظر دارد
"حسین امانت" در طراحی میدان آزادی نیز نقش داشت؛ او قبلا گفته بود که «نقوشی که در میدان دیده می شود از طرح داخلی گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان الهام گرفته شده است؛ منتها هندسه دایره گنبد تبدیل به بیضی شده است. زمین زیر برج آزادی کاملا صاف است؛ این صافی و آن شیب میدان، وقتی به هم میرسند خطهای قوسی جالبی را ایجاد میکنند.
طراح برج آزادی، میگوید: این بنا به گذشتههای درخشان تاریخ ایران نظر دارد؛ به دورانی که ایران در ادبیات، هنر، معماری، صنایع دستی، علوم مختلف و خیلی چیزهای دیگر سرآمد بود. من میخواستم جمعبندی خودم از اینها را در آزادی ارائه کنم تا اگر کسی از خارج میآید یا حتی مردم ایران بدانند که این اثر به کجا و به کدام فرهنگ مربوط میشود.
دو طبقه داخل برج، یکی بالای قوس طاق اصلی و دیگری زیر گنبد است که با آسانسور به آن میرسید. این طبقه که به عنوان نمایشگاه طراحی شده با گنبدی از بتن سفید پوشیده شده است. این گنبد مقرنس ایرانی را به نوع تازهای اجرا میکند و ارتفاع آن از بام آزادی بیرون میزند و از بام دیده میشود که با کاشی های فیروزهای معرق ایرانی پوشیده شدهاست.
مصرف بتن سفید در این قسمت و در سالن پذیرایی آن، در آن زمان یک کار جدیدی در ایران بود. این بنا سنگهایی دارد که در قسمت پایین برج ۳٫۲ متر طول و ۱٫۶ متر ارتفاع دارند و کار دست سنگتراشان ایرانی است و این سنگها با بتن و آهن ضد زنگ به هم چسبیدهاند و پشت آنها یک سطح خشن قرار دارد که روی آن نلغزند.
در برج آزادی نیز فضایی مانند بادگیرها در رأس برج شبیهسازی شده است؛ از این رو، در چهار سوی طبقه آخر بنا، شیارهایی عمودی مشابه دریچههای بادگیر (چشمهها) وجود دارد. این شیارها، افزون بر استفاده زیبا شناختی و تزيینی در طرح بنا، به تهویه هوای داخل بنا نیز کمک میكند.
گفتنی است که برج آزادی یکی از سه برج پُر طرفدار پایتخت است و هر ساله توریست های زیادی از آن بازدید می کنند و نیاز است که مسوولان شهری و میراث فرهنگی توجه ویژه ای به این بنا داشته باشند و در بازسازی و بهسازی آن با دقت خاصی عمل کنند.