تردیدی نیست که جهان ما بیش از دو سال است درهم ریخته و نظم و انضباط نسبی رعایت شده در نظام بینالملل طی 73 سال گذشته، فروکش کرده است. مسبب این سیئه آشکار شخص دونالد ترامپ است که بدون درک شرایط بینالملل و بدون داشتن هرگونه تجربه جهانی برمسندی تکیه زده که ظرفیت آن را نداشته، لذا اینگونه اصول پذیرفته شده جهانی را به تمسخر گرفته است.
علی خرم استاد حقوق بینالملل دانشگاه
یکی از اصول توافق شده بین دو ابرقدرت امریکا و شوروی سابق در 50 سال گذشته، کنترل تسلیحات هستهای و حاملهای آنان است. این توافق اجباری و حتی تبعیضآمیز در سایه فشار جهانی و بدنبال پیوستن کشورهای جهان به معاهده عدم اشاعه سلاحهای هستهای بعد از سال 1968 صورت گرفت تا جهان از آرامش و امنیت نسبی برخوردار شود. اگرچه پنج قدرت هستهای حاضر به خلع سلاح نشدند ولی پیمانهای کنترل تسلیحات توانست از درهم ریختگی در تولید اینگونه سلاحها و خطرات احتمالی آنان جلوگیری کند. نمونهای از این پیمانها در اواخر دهه 1980 که توسط ریگان رئیس جمهوری امریکا و گورباچف صدر هیأت رئیسه اتحاد جماهیر شوروی به امضا رسید، پیمان محدودیت تولید موشکهای حامل کلاهک هستهای کوتاه و میان برد 500 تا 5000 کیلومتر (INF) است که اکنون توسط ترامپ به عوض تقویت و تحکیم آن، در حال متلاشی شدن است. راههای رسیدگی و رفع اینکه ادعا شده روسیه این پیمان را نقض کرده، در خود پیمان پیشبینی شده و نیاز به خروج از پیمان نیست. بنابراین مقصود دونالد ترامپ، خروج سریالی از همه پیمانها و توافقنامههای بینالمللی است که تصور دارد این اقدام نشانه بزرگی و قدرقدرتی امریکا خواهد بود. درحالیکه روسیه و چین از این لجبازی ترامپ سوءاستفاده کرده و آنچه را به شکل طرح درمحدوده پیمان INF آماده کردهاند، عملیاتی میکنند و جهان مسلحتر میشود. موشکهای کوتاه و میانبرد به خودی خود، ترس و نگرانی خاصی ندارند ولی هنگامی که قادر به حمل کلاهک هستهای میشوند، زنگ خطر به صدا در میآید.
روشی که دونالد ترامپ در پیش گرفته در همه ابعاد مصیبت بار بوده و اصول حقوق بینالملل را قبل از هرچیز نقض می نماید. آنگاه فرصت به فرصت طلبان نظیر اسرائیل و عربستان می دهد و جهان را دچار آشوب و تشنج کرده و آنارشیسم در روابط بینالملل بوجود میآید. آنچه ترامپ در مورد کنوانسیون محیط زیست پاریس انجام داده و آنچه در مورد توافق هستهای و همچنین خروج از یونسکو و عهدنامه دوستی و مودت ایران و امریکا صورت داده و.... همگی نقض آشکار حقوق بینالملل است که وقتی همه کشورها کنوانسیون پاریس را به خاطر نجات کره زمین بهصورت عرفی پذیرفتهاند یعنی اجرای کنوانسیون به قاعده آمره تبدیل شده، ترامپ حق ندارد از آن خارج شود و حالا هم که خارج شده، مستوجب مسئولیت شدید بینالمللی و پرداخت خسارت به آیندگان خواهد بود.
در مورد خروج از پیمان INF هم که ترامپ متوجه خطرات آن برای امنیت جهان نیست، تنها حق امریکا نمی باشد که تصمیم بگیرد. این یک محدودیت و شرط از سوی جهان برای کشورهای دارنده سلاح هستهای هست که در ازای آن، محدودیت هایی پذیرفتهاند و از حق داشتن سلاح هستهای خودداری کردهاند. درحقیقت کشورهای غیرهستهای خواستار نابودی کامل سلاح های هستهای این کشورها شدهاند و بهعنوان گام اول خواستار محدودیت در تولید و انباشت این سلاح ها شدهاند. موشک های کوتاه و میان برد 500 تا 5000 کیلومتر، آسیا، آفریقا و اروپا را تحت پوشش خطر امنیتی قرار می دهد که با کلاهک هستهای می تواند نابودی این سه قاره را در پی داشته باشد. ترامپ درحالی پیمان INF را به حالت تعلیق در میآورد و به خود و به روسیه اجازه می دهد این موشک ها را تولید کنند که به ایران اشکال می گیرد که چرا موشک های کروز یا بالستیک آزمایش می نماید در حالی که رطب خورده منع رطب نتوان کرد. در مجموع خروج ترامپ از پیمان INF حلقهای از سریال خروجهای وی از توافقات بینالمللی میباشد که جهان را بطور جدی نگران کرده و اروپا بیش از همه در معرض این خطر امنیتی قرار دارد.
ایران