به گزاش تابناک آذربایجان غربی ،رقیه وکیلی؛ روستا و روستانشینی در ایران از جایگاه و اهمیت بالایی برخوردار است و عدم توجه به فضاهای روستایی، توان و امکانات تولیدی نواحی روستایی و بی توجهی به نیروی انسانی پرتوان روستاها، از مشکلات اساسی در دستیابی به توسعه روستایی است.
اینکه مناطق جغرافیایی مختلف به طور عام و مناطق روستایی به طور خاص چگونه از تغییرات جمعیت تاثیر میپذیرد مستلزم بررسی چندین عامل بوده، و در این راستا تشخیص آثار متقابل تغییرات جمعیت بر مناطق روستایی ضروری است.
روستاییان به منظور استفاده از امکانات معیشتی و رفاهی برای یافتن شغل و ایجاد درآمد مکفی، به سمت شهرها و دیگر مراکز اقامتی کشور مهاجرت میکنند و در مسیر این حرکت، رغبت افراد روستایی به سمت مراکزی است که علاوه بر رفع نیازمندیهای اقتصادی و اجتماعی آنان، فضای جدید بتواند پاسخگوی احساسات و ادراکات فرهنگی و هویتی آنان نیز باشد.
توسعه روستایی مفهوم مهمی در توسعه ملی بوده چرا که روستاها به عنوان مجتمعهای زیستی و بستر اصلی فعالیت های کشاورزی و دامپروری، تبلور حیات اقتصادی و اجتماعی کشورها است.
درآمد کم و بیکاری فصلی و کمبود امکانات آموزشی و رفاهی و خدمات زیر بنایی از جمله چالشهای است که در دهه های گذشته روستاهای ایران با آن دسته پنجه نرم میکردند اما طی یک دهه اخیر کاهش نیروی کار ماهر و تحصیل کرده چالش جدیدی است که توسعه روستایی را بیش از پیش تهدید میکند.
کاهش 3.6 درصدی جمعیت روستاها
در این رابطه مدیرکل دفتر امور روستاها و شوراهای استانداری آذربایجانغربی در گفت وگو با خبرنگار فارس عنوان کرد : علت اصلی کاهش جمعیت روستاها در دو سال اخیر آذربایجانغربی تبدیل شدن روستا به شهر بوده که با افزایش تعداد خانوار روستایی و وسعت روستا اهالی تقاضای تبدیل شدن عنوان روستا به شهر را داشتند.
وی افزود: باید ساختار مدیریتی روستا تقویت و زیرساختها در آن ایجاد شود تا با مهاجرت روستاییان به شهرها مواجه نشویم.
خدرلو تصریح کرد: در آذربایجانغربی از سه میلیون و 265 نفرجمعیت 33.65 درصد یعنی یک میلیون و 98 هزار نفر جمعیت روستایی هستند که این رقم نسبت به آمار سال 85کاهش 3.6 درصد را نشان میدهد.
مدیر کل دفتر امور روستاها و شوراهای استانداری آذربایجانغربی اظهار کرد: 937 روستای آذربایجانغربی در محدوده 20 کیلومتری مرز قرار دارد و 40 درصد روستاهای استان نیز کوهستانی هستند که این شرایط خود باعث شده تا به امروز سرمایه گذاران بخش خصوصی رغبتی برای سرمایه گذاری در این مناطق نداشته باشند و در این راستا برای توسعه و آبادانی روستاها باید اعتباراتی ویژه برای روستاهای مرزنشین اختصاص داده و شورای توسعه روستاها تشکیل شود .
وی با اشاره به کاهش جمعیت روستای در یکی دو دهه اخیر بیان کرد: افزایش سطح تحصیلات افراد و افزایش نیاز افراد به امکانات آموزشی و نیاز به شغل و درآمد سبب افزایش مهاجرت روستاییان به نقاط شهری شده و در این راستا برای کاهش مهاجرت با توجه به بیانات و دستورات مقام معظم رهبری و تمهیدات دولت 5.1 میلیارد دلار تسهیلات برای اشتغال زایی درمناطق روستایی اختصاص یافته که این امر موجب مهاجرت معکوس در برخی مناطق روستایی شده است .
تبدیل غیر اصولی روستاها به شهر دلیل اصلی کاهش جمعیت روستاها
غلامرضا مجیدی مدیر کل برنامه ریزی طرح های بنیاد مسکن انقلاب اسلامی آذربایجانغربی با بیان اینکه هزار و 100 روستا به شهر تبدیل شده است گفت: دلیل اصلی کم شدن جمعیت روستاییان کشور مهاجرت از روستا به شهرها نیست بلکه تبدیل غیر اصولی روستاها به شهرها بوده است.
وی افزود: کاهش جمعیت روستاها در نتیجه استحاله نیست بلکه استفاده ابزاری از یک امکان قانونی است و در برخی مواقع وقتی مطالبات روستاییان پاسخ داده نمیشود در عوض این امتیاز تبدیل روستا به شهر را به روستاییان میدهد.
مدیر کل برنامه ریزی طرح های بنیاد مسکن انقلاب اسلامی آذربایجانغربی تصریح کرد: باید توجه داشت که در این شکل از ایجاد شهرها در واقع اسم روستا به شهر تبدیل شده اما عملکرد و فضا همان روستا است.
وی اضافه کرد: در سرشماری سال 65 حدود 400 شهر وجود داشت که امروز به حدود هزار و 500 شهر رسیده که در واقع همان روستاهای چند هزار نفری گذشته است .
مجیدی با بیان اینکه مهاجرت از روستاها به شهرها پدیده عمومی نیست اظهار کرد: در روستاهایی که دستگاههای دولتی به وظایف خود به درستی عمل کرده و زمینه برای اشتغال فراهم کرده اند نه تنها جمعیت آن کم نشده بلکه به جمعیت آنها نیز اضافه شده است.
وی اذعان کرد: دستگاههای زیادی در روستاهای کشور فعال هستند اما انسجام و هماهنگی میان آنها وجود ندارد که این امر بزرگترین آسیب در حوزه توسعه روستایی است و مسوولان بود و نبود روستاها را در اقتصاد کشور بی تاثیر میدانند.
وی ادامه داد: پایه و استقلال اقتصاد مقاومتی کشورمان در روستاها بنا نهاده شده اما مسوولان به این باور نرسیدهاند و روستاها را به عنوان نقاط کوچک و ضعیفی تصور میکنند که بود و نبود آن تفاوتی به حال کشور ندارد از این سو برای رفع ناهماهنگی میان دستگاهها پیشنهاد شده برای توسعه روستایی، اصلاح ساختاری ایجاد شود و یک نهاد برنامه ریز و نظارتی در سطح ملی تشکیل شود.
مجیدی افزود: برای توسعه روستایی پیشنهاد شد شورای عالی روستایی و عشایری در کشور شکل گیرد و با تشکیل سند ملی توسعه روستایی و عشایری دستگاه ها مکلف به اجرای آن سند شوند.
مدیر کل برنامه ریزی طرح های بنیاد مسکن انقلاب اسلامی آذربایجانغربی با اشاره به اینکه آسانترین ظرفیت اشتغالزایی در روستاهای کشور بوم گردی است خاطر نشان کرد: ظرفیت اشتغال بخش کشاورزی در روستاهای کشور به سقف خود رسیده و برای اشتغالزایی در این بخش باید به سمت افزایش بهره وری رفت و صنایع تبدیلی بخش کشاورزی، صنایع خوبی برای توسعه در روستاها بوده و ارزش افزوده مناسبی برای روستاییان فراهم میکند.
ایجاد راه روستایی و بهداشت مانع مهاجرت روستاییان نمیشود
در ادامه جلیل جباری مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجانغربی در خصوص مهاجرت روستاییان در گفت و گو با خبرنگار فارس اظهار کرد: ایجاد کار آفرینی و درآمدزایی در مناطق روستایی نقش به سزایی در کاهش مهاجرت روستاییان دارد و فقط ایجاد راه روستایی یا بهداشت مانع مهاجرت نیست ایجاد شغل و به تبع آن افزایش درآمد و کارآفرینی باعث افزایش رغبت و حضور روستاییان، در روستا بوده و در این راستا به کار اقتصادی در بخش روستاها توسعه خواهد داد.
وی تصریح کرد: یکی از محورهای اصلی کارهای اقتصادی حوزه گردشگری و طبیعت گردی و بوم گردی بوده و تلاش شده در بخش روستایی حوزه گردشگری توسعه داده شود تا کمتر شاهد مهاجرت روستاییان باشیم .
به گزارش خبرگزاری فارس، جمعیت آذربایجان غربی سه میلیون و 600 هزار نفر بوده که 35 درصد از این جمعیت را جمعیت روستایی تشکیل میدهند و کاهش جمعیت روستایی و مهاجرت روستاییان و تبدیل غیر اصولی روستاها به شهرها مشکلات عدیده ای در سطح شهرها به وجود آورده است.
از جمله آسیب های اجتماعی مهاجرت بی رویه روستاییان به وجود آمدن حاشیه نشینی در سطح شهرها، بیکاری، روی آوردن افراد به شغلهای کاذب و افزایش تکدی گری بوده است.
ارتقاء کیفیت زندگی، وضعیت اقتصادی و توسعه و عمران روستایی و اشتغال زایی در مناطق روستایی مستلزم تنظیم و اجرای برنامه هایی است که دستگاهها و سازمانهای مربوطه باید اهتمام بیشتری بر این امر داشته تا شرایط زندگی ساکنین را بهبود بخشند به طوری که با اکتشاف، شناسایی، سازماندهی و بسیج منابع مذکور، حداکثر استفاده از قابلیتهای موجود در روستا به عمل آید و اقدامات بنیادین برای اصلاح اوضاع جوامع روستایی به گونه ای متحول شود که همه استعدادهای بالقوه موجود در روستا به بالفعل تبدیل شود و یک سیستم اجتماعی عادلانه را پایه ریزی کند.