در روزهای نهم و دهم محرم در اکثر شهرهای ایران حال و هوای سوگواری حکمفرماست که به روز تاسوعا و عاشورا حسینی (شهادت امام حسین(ع) و یارانشان) شهرت یافته است. یکی از آدابی که انجام آن از دیرباز در سوگواریهای دهه محرم مرسوم بوده نذری دادن است. ایرانیان در مناسبتهای مذهبی بویژه در عزاداریها به طبخ غذاهای خاص میپردازند و سپس غذاها را در میان همسایگان و نیازمندان خیرات (چیزی را در راه خدا دادن) میکنند. نکته جالب این است در هر یک از مناطق مختلف این کشور، هر شهر یا روستا غذای به خصوصی را برای نذری دادن طبخ میکنند که برای کاربران مختلف فضای مجازی خصوصا ایرانیان خارج از کشور قابل توجه است.
مردم شهر رشت که جز شهرهای شمال ایران به شمار میآید، علاقه زیادی به خورش فسنجان ترش دارند و در عروسی و عزا آن را میپزند. مواد تشکیل دهنده این خورش گردو، رب انار بسیار ترش و مرغ است که بخاطر وجود گردو رنگش بسیار سیاه میشود.
نذری مخصوص شهر لاهیجان که آنهم جز شهرهای شمال ایران محسوب میشود، غذایی به نام قیمه چرخكرده است كه تنها تفاوتش با قیمه معمولی که در آن از گوشت تیکهای ریزشده استفاده میشود، گوشت چرخكرده بسیار سرخكردهای است كه در آن میریزند.
شله غذای مشهدی مربوط به شهر مشهد است که در شمال شرق ایران قرار گرفته است. این غذا ظاهری شبیه به حلیم دارد، و بیش از همه آن را بعنوان نذری انتخاب میكنند. همچنین غذای نذری شهر سمنان خورش آلو ترش است که شباهت زیادی به خورش قیمه که با لپه میپزند دارد با این تفاوت كه در آن آلوهای ترش بومی سمنان میریزند و با برنج در میان مردم پخش میكنند.
در شهر اراک که در استان مرکزی واقع شده، آش بیبی سهشنبه در تمام ایام سال به عنوان نذری داده میشود، اما در ماه محرم نیز یکی از انتخابهای اول مردم این ناحیه است و از آنجا كه روزهای سهشنبه آن را پخش میكنند، به این نام معروف شده است. محتویات این آش لوبیا، عدس و بغلور است که آن را صبحگاه در میان مردم پخش میکنند.
پس از آن نوبت شهر نسبتا کویری كاشان است که مردم آن آبگوشت را بیش از هر غذایی میپسندند، این غذا به دلیل داشتن زرد چوبه فراوان زرد رنگ است. جالب آنجاست که آن را با برنج سرو میکنند. بعضی از آنها گوشت را لابهلای برنج دم داده و در میان مردم پخش میکنند. در میان انواع غذاهای نذری شهر اصفهان بریانی غذای سنتی این شهر است که در ایام محرم به صورت نذری در میان مردم خیرات میشود.
آش گندم غذای نذری شهر یزد که در جهان به نام شهر کویری و آفتاب شهرت دارد میباشد که شباهت زیادی به حلیم دارد. در تهیه آن از نخود، لوبیا، ماش ، گندم و البته گوشت استفاده میشود و با پیازداغ و روغن دنبه فراوان آن را طعمدار میكنند.
آبگوشت متنجون غذای مخصوص مردم كرمان است که طعمی ترش و شیرین دارد. محتویات این آبگوشت بسیار متنوع است از برگه زردآلو گرفته تا خرما و تكههای میوه به و شنبلیله که به عنوان نذری آن را خیرات میکنند. خورش قیمه در عاشورای مردم منطقه شیراز بیش از هر غذای دیگری بعنوان نذری پخته میشود اما با برنجی به نام شكرپلو برنجی كه با شربت غلیظ شكر و زعفران، آبكش میکنند و آن را دم میدهند و با خلالهای پسته و پرتقال سرو میكنند.
خورشت بیچاققیمه غذای اردبیلی است که با گوشت قیمه شده و پیازداغ فراوان و خلال بادام تهیه میشود. در پایان كار به تعداد نفرات تخممرغ در غذا شكسته میشود تا حسابی در میان این خورش خودنمایی كند.
آش هدیح که مخصوص شهرستان خوی است و شباهت زیادی به آش دندونك یا آشی كه برای بچههایی كه تازه دندان درآورندهاند دارد، و تفاوت آن این است، تقریبا سفت و لایهلایه است و با نخود و گندم پخته شده در شیر و آب بسیار كم در ظرفی ریخته میشود و سپس لایهای از كشمش تفت داده شده و گردوی خرد شده به آن میافزایند.
در شهر تبریز نیز پلوگوشت هویج را که را با گوشتهای قیمهشده و هویج رنده شده فراوان میپزند و البته با برنج به عنوان نذری پخش میکنند.
در شهر زنجان حلیم مخصوص طبخ میشود که با حلیمهای معمولی متفاوت است؛ اول اینكه نكوبیده است و تمام موادی كه در آن به كار رفته میتوان دید، دوم اینكه با شكر میل نمیشود و به آن روغن حیوانی فراوان اضافه میکنند. قیمهنثار غذای خاص شهر قزوین است و در مراسم عزاداری روز عاشورا از اولین انتخابها برای نذری دادن است.
ساكنان شهر خرمآباد استان لرستان، بیش از همه عدسپلو را به عنوان غذای نذری انتخاب کردهاند که به همراه خرما و کشمش فراوان تفت داده شده بر روی غذا سرو میکنند. همچنین در بعضی از نقاط این منطقه حلوا نیز جز غذاهایی است که بعنوان نذری خیرات میدهند.
در شهر دزفول خورش قیمهای طبخ میشود که به جای لپه معمولی، لپه نخود میریزند. دزفولیها معتقدند طبخ قیمه با لپه نخود خیلی بهتر است زیرا هم نخود را خیس کرده و پوستش را میگیرند بنابراین نفخ نمیآورد و هم مزه بهتری دارد.
در روز عاشورا، بیشتر مردم اهواز خورشی به نام خورش سبزی برای نذری دادن انتخاب میكنند. این خورش با سبزی بسیار سرخشده و لوبیای سفید تهیه میشود و كمی شبیه به خورش قورمهسبزی است.