قاچاق کالا معضلی برای اقتصاد ملی است و تولید ملی و درآمد دولت را از راه دریافت مالیات با مشکل مواجه می کند شکی نیست و تردیدی نیست که دولت برای اصلاح پایه های اقتصادی ایران بدنبال سالم سازی و شفاف سازی اقتصاد است و در این شرایط ورود میلیاردی کالای قاچاق را از مرزها به داخل کشور تحمل نمی کند. اما در خصوص مبارزه با قاچاق کالا رعایت برخی نکات الزامی است:
1- کالاهای داخلی باید برای رقابت با کالای خارجی جذابیت داشته باشد. باید این سوال مطرح شود که چرا مردم به خرید برخی کالاهای خارجی تمایل دارند؟ مردم برای خرید یک کالا به کیفیت، قیمت مناسب، اطمینان از بهداشتی بودن کالا و... توجه دارند و متاسفانه در سال های اخیر ضعف استاندارد و نظارت بر تولید درداخل کشور و رشد بسیاری از بیماری ها مثل سرطان در میان مردم ، به اعتماد مردم نسبت به کالاهای داخلی ضربه وارد کرده است. بطور کلی نمی توان برای همیشه سلیقه مردم را تحت کنترل در آورد و از آنها انتظار داشت که پول بیشتری را بدهند و کالاهایی با مرغوبیت کمتر استفاده کنند ، لذا در دراز مدت باید کالاهای داخلی کیفیت و قیمت خودرا درسطح برابر با کالاهای خارجی قرار دهند.
2- ضعف سیستم گمرکی در کشور سبب شده تا برخی از حوزه های واردات کالا، آنهم در شکل انبوه آن، خارج از نظارت گمرک صورت گیرد که متاسفانه اینگونه واردات با هماهنگی و روابط با برخی از دستگاه های اداری و نظارتی صورت می گیرد و به اشباع شدن بازار توسط کالای خارجی می انجامد.حجم اصلی قاچاق کالا در کشور از این مجرا صورت می گیرد. از طرفی ، نظارت گمرکی در کشور ما به روز نیست و چه بسا با یک مجوز چندین برابر آن مجوز، کالا وارد کشور شود که این امر بدون همکاری برخی دستگاه های ناظر امکان پذیر نیست. اگر هر کالای خارجی که وارد می شود عوارض عادلانه گمرکی بپردازد، این پرداخت به افزایش درآمد ملی ختم خواهد شد.
واردات چنین کالایی به اقتصاد کشور ضربه نمی زند چون بهای گمرکی آن پرداخت شده است. اما متاسفانه ما در کشور ضعف نظارت گمرکی دارم و چون نمی توانیم کنترل درستی بر این نظارت داشته باشیم، ناچاریم به هر کالای خارجی دربازار با سوءظن نگاه کنیم و با آن برخورد کنیم.
3- اقتصاد جنوبو مرزها بر اساس مبادلات مرزی شکل گرفته است که دارای سابقه چند صدساله است. باید این واقعیت، بخشی از مدیریت اقتصادی کشور باشد و برای ساکنین جنوب از مجاری قانونی مثل ته لنجی امکاناتی فراهم شود که با معافیت گمرکی و تحت نظارت دولت بتوانند کالای مورد نیاز بازارهای جنوب را تأمین کنند.اگردولت بدنبال اشتغال است بااین تعریف از قاچاق و این شکل مبارزه باقاچاق کالا صدها نفررادر مناطق مرزی داردبیکارمی کند.
4- کالای خارجی که در بازار جنوب وجود دارد در اندازه نیاز مردم منطقه است و بصورت طبیعی و محدود وارد بازار شده است. چنین حجم کالایی نمی توتند رقیبی جدی برای تولید ملی در سطح کشور باشد.اگرچنین حجمی از کالا دربازار نادیده گرفته شود و تحمل نشود این امر به کاهش کالا در بازار ختم خواهد شد و افزایش قیمت و فشار برمصرف کننده را در بر خواهد داشت.
اماکالای خارجی که در بازار شهرهای مرکزی و کلان کشور وجود دارد، بر اساس نیازهای بازار مناطق مرزی و در شکلی محدود تأمین نشده است. بلکه حاصل قاچاق کالا توسط باند های سازمان یافته و قوی است که توانسته موانع متعدد را پشت سر بگذارند وبا همکاری برخی دستگاها جنس خود را به مرکز ایران برساند. لذا دولت اگر بدنبال مبارزه با قاچاق کالا است، باید این مبارزه را از بازارهای شهرهای مرکزی شروع کند، نه شهرهای مناطق مرزی.
5- از آنجا که تنها راه امرار معاش در مناطق مرزی، مبادلات مرزی است، اگر این دولت بدنبال راه میانه برای تأمین خواسته مرزنشینان نباشد، ما شاهد رشد قاچاق مشروبات الکلی، مواد مخدر، ناامنی و... در منطقه خواهیم بود که این امر هزینه های سنگین زیادی را بر دولت تحمیل خواهد کرد.
6- بهترین روش در بحث مبارزه با قاچاق کالا اینست که دولت اولاً سیستم نظارت گمرکی را در کشور اصلاح کند تا بتواند به آن اعتماد کند و اینگونه نباشد که هزینه بی اعتمادی به این سیستم را بازار بپردازد. اگر این سیستم اصلاح شود برخی از واردات کالا از سمت گمرک انجام خواهد شد و این امر برای دولت ایجاد درآمد خواهد کرد.
ثانیاً دولت برای مرزنشینان برخی معافیت های گمرکی قائل شود تا میل به قاچاق به سمت استفاده از این معافیت ها هدایت شود و ثالثاً دولت میان بازارهای مرزی و بازارهای مرکزی تفاوت قائل شود. به کارگیری چنین روشیسبب می شود که دولت در دراز مدت کنترل سرانه واردات قاچاق کالا را ولو با درآمد گمرکی کمتر (کمتر بدلیل اعطای معافیت گمرکی) بدست بگیرد، و از طرفی در میان تولیدکنندگان داخلی انگیزه ارتقاء کیفیت و قدرت رقابت ایجاد کند و در نهایتاز نارضایتی و بحران اجتماعی در مناطق مرزی جلوگیری کند.