مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی تاکید می‌کند: باقی‌مانده‌های خانه‌ی تاریخی دوره پهلوی اول با نام خانه «ملکه توران» در منطقه‌ی زعفرانیه تهران با ثبت اضطراری حفظ می‌شوند.
در ضلع جنوب غربی تقاطع خیابان پسیان و کوچه اسماعیلی در منطقه زعفرانیه‌ی تهران خانه‌ای به مساحت چند هزار متر مربع وجود دارد که در ضلع شمالی‌اش بنائی منسوب به کاخ اقامتی ملکه «توران»، همسر سوم رضاشاه پهلوی است؛ خانه‌ای که اکنون در چند روز گذشته با هدف تخریب، لودرها را در کنار بنا به حالت آماده‌باش دیده و تا امروز براساس آن‌چه از تصاویر و فیلم‌های در حال تخریب آن در فضاهای مجازی به نمایش درآمده، حدود نیمی از بنا تخریب شده است، اما به نظرمی‌رسد پس از انتشار خبرهایی در این زمینه این بنا به‌عنوان واجد ارزش تاریخی و میراث فرهنگی حفاظت می‌شود.
تجمع تعدادی از معماران در مقابل خانه و جلو لودرها در دو روز گذشته و پیگیری‌هایی که پلیس شهرداری و یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران برای جلوگیری از تخریب بیشتر این بنا انجام دادند و در نهایت ثبت اضطراری این بنا با شماره ثبت 31538 در فهرست میراث ملی قدم آخر برای حفاظت از این بنا بود.
فرهاد نظری، مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا شماره ثبت این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی را که به صورت اضطراری تهیه شده «31538» اعلام کرد و گفت: در حال حاضر پلیس شهرداری به طور دائم در این بنای تاریخی مستقر است و دباید به دنبال راهی برای مرمت درست این بنای تاریخی بود.
وی هر گونه مقایسه نسبت به سرنوشت این بنای تاریخی را با خانه‌ی تاریخی «عامری‌ها» در خیابان فردوسی تهران اشتباه دانست و تاکید کرد: مالک بنای تاریخی «ملکه توران» دولتی است، در حالی که مالک خانه‌ی تاریخی «عامری‌ها» شخصی بود.
بخش حقوقی میراث فرهنگی تهران هم پیگیر است
همچنین وجیهه قاسمی، مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران تاکید کرد: با نامه‌ای که از سوی معاونت میراث فرهنگی تهران به دفتر حقوقی فرستاده شده است، بخش حقوقی این اداره کل نیز پیگیر توقف کامل کار در این بنای تاریخی است.
از سوی دیگر؛ معماران تجمع کننده مقابل این خانه‌ی تاریخی نیز در اقدامی خودجوش، در دو نامه‌ی جداگانه به حامد مظاهریان، معاون وزیر راه و شهرسازی و پیروز حناچی، رئیس شورای عالی معماری و شهرسازی، از وضعیت گذشته تا حال این بنای تاریخی نوشتند و درخواست کردند تا هر قدمی که برای نجات این خانه‌ی تاریخی باید برداشته شود، را انجام دهند.
آن‌ها در نامه‌ی خود نخست به بیان تاریخچه‌ی این بنای تاریخی پرداختند.
«خانه‌ی «قمرالملوک امیرسلیمانی»، همسر سوم رضاشاه و دختر «عیسی‌خان مجدالسلطنه امیرسلیمانی» و نوه «مهدی قلی خان مجدالدوله» از رجال دربار قاجار بود. او در سال شمسی 1301 در سن 19 سالگی همسر رضاشاه شد و در سال 1302 اندکی پس از تولد غلامرضا پهلوی بر اثر ناسازگاری از شاه جدا شد.
بر اساس روایت‌های تاریخی پس از ازدواج، برای اینکه همسران شاه از هم دور باشند و حسادت‌های زنانه باعث بروز مشکلات ویژه‌ای برای او نشود، خانه‌ای جدیدی در حوالی چهارراه پهلوی (ولی‌عصر (عج)) برای توران ساخت.» بنابر این، به احتمال قوی، تاریخ احداث بنا بین سالهای 1301 و 1302 است و متاسفانه اطلاعات دقیقی از طراح بنا در دست نیست» اما پروژه به لحاظ معماری از نمونه‌های شاخص معماری مسکونی ویلایی در دوران مدرن ابتدایی ایران است.
در سال 1356 و پس از ساخته شدن مهرشهر توسط شمس پهلوی، توران نیز به فکر ساختن توران‌شهر افتاد که اجرای طرح آن با همکاری آلمانی‌ها پیش‌بینی شده بود. بنابراین، بعید نیست که معمار بنای منزل او نیز از معماران آلمانی آن دوران بوده باشد. به نظر می‌رسد که این ملک و اعیانی حادث در آن مدت‌ها در تصرف/تملک کمیته امداد امام خمینی (ره) بوده که بعید نیست در ماه گذشته واگذار شده باشد.»
در ادامه‌ی این نامه به میزان توجه این بنای تاریخی در نقشه‌های شهر تهران اشاره شده است؛ «در نقشه‌های GIS رسمی منطقه تهیه شده توسط شهرداری تهران در سال 1374شمسی عرصه‌ی این بنای تاریخی به وضوح به عنوان «باغ» بازنمایی شده است، اما متاسفانه در چند سال اخیر به طور سیستماتیک پوشش گیاهی ارزشمند در این عرصه به خصوص در نواحی مرکزی آن خشکیده یا خشکانده شد، که این اتفاق را در نقشه‌های هوایی سالانه درهفت سال گذشته می‌توان دید.
در عین حال خسارات وارده به بنا در 10 سال گذشته گسترده بوده و از روز شنبه نیز به وضوح عملیات تخریب و خاکبرداری توسط حداقل یک بیل مکانیکی بود. تا دو روز گذشته (28 تیر) میزان تخریب‌های جدید حدود 15 تا 20 درصد کل اعیانی تخمین زده می‌شود. با توجه به وسعت عرصه و سوابق رسمی صدور جواز برای تراکم بیش از حد و برخلف مصوباتِ فرادست، به نظر می‌رسد که درکنار تخریب کامل پوشش گیاهی ارزشمند این باغ و مشکلات اکوسیستمی که به همراه خواهد داشت. پروژه در دست احداث بارگذاری کالبدی بالایی را برای بافت مسکونی و کوتاه و میان مرتبه در همسایگی پروژه به ارمغان می‌آورد.
امضاءکنندگان حاضر که همگی از معماران بهره‌مند از دانش شهرسازی هستند، نیز به عنوان شهروندانی نگران از آینده این عرصه و اعیانی ارزشمند و بافت اطراف آن و هم به عنوان معماران حرفه‌ای و بر مبنای نظر کارشناسانه درباره‌ی عملیات ساختمانی در جریان در این ملک ابراز نگرانی کرده و از شما خواستارند که در صورت صلاحدید همکاری‌های لازم را پیش‌بینی کنید.»
منبع: ایسنا
