مردم ایران برای حفظ استقلال کشور فداکاری های زیادی کرده اند. پس از استقلال دغدغه عمومی مردم به دست آوردن آزادی های اساسی بوده است.
در انقلاب اسلامی ایران هم با امید به دست یابی به این دومهم شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی مطرح شد.بدیهی است درهرنظامی تأمین نیازهای عمومی مردم دراولویت قرار دارد ولی برای رسیدن به آن نیاز به توسعه است. دراین بین توسعه اقتصادی ضرورت انکارناپذیری است اما این توسعه بدون توسعه انسانی وبه تبع آن توسعه اجتماعی میسر ومفید نیست.
این ویژگی های انسانی_اجتماعی است که دریکی از آخرین نظریه های توسعه باعنوان نطریه"آزادی یعنی توسعه"درکتابی به نام Development as Freedom مطرح شده است. نویسنده کتاب اگرچه در دنیای غرب زندگی کرده است اما ریشه درتمدن شبه قاره هندداردوبا روحیات جهان سوم یا به تعبیری جنوب آشناست.
آقای آمارتیاسن که دربنگال زاده شده، اقتصاددان برجسته ای است و جایزه نوبل را بخاطر نشان دادن نقش آموزش، بهداشت و تغذیه به دست آورده است.کتاب او توسط محمدسعیدنوری نائینی ترجمه و نشرنی آن را منتشر کرده است. آزادی مطلوب همه ادیان وافکاراست. دراسلام هم داریم که بنده کسی مباش زیرا خداوندتورا آزاد آفریده است. امروزه حتی کسانی که آزادی راسرکوب می کنند آن را انکارنمی کنند.برخی توسعه را فرایندی پویا می دانند، درجست وجوی آزادی، بوسیله آزادی وبامعیار آزادی که مشارکت مردم درفرایند آن مهم است.
این رویکرد ناظر به کرامت انسان است وهرآن چه ازمسیر توسعه به دست می آید باید درجهت حفظ این کرامت بکارگرفته شود. بااین جهت گیری حفظ فرهنگ، اعتقادات و سنت های اجتماعی مورد تأکیداست ومنافاتی هم باتوسعه ندارد همان گونه که در کشورهایی مثل ژاپن شاهدهستیم درکنار توسعه ارزش های بومی وتاریخی خود را حفظ کرده اند.درجامعه ما اگر نارسایی هایی وجود دارد ناشی از کم توجهی به کرامت وحقوق اساسی انسان هاست که در رآس همه آنها حق انتخاب است.
انسان آگاه ورشید می تواند انتخاب خوبی داشته باشید و ایفای همین نقش باعث توسعه هم می شود. مشارکت واقعی مردم درسرنوشت خود مانع ایجاد فساد می شود. درعرصه اقتصادی هم به دلیل انحصار دولتی وحکومتی فرصت مناسب برای مشارکت مردم فراهم نشده وزیرساخت های آن هم فراهم نیست. شاید برخی تصورکنند منظور ازآزادی ولنگاری وبی بند وباری است اما هرگز چنین نیست بلکه این رویکرد ناظر بر نقش خلیفه اللهی وجانشینی انسان برای خداوند درروی زمین است که متأسفانه در معادلات قدرت نادیده گرفته می شود. بهترین تعبیر از آزادی دراین شعر نهفته است که:
کیست مولا، آنکه آزادت کند
بند رقیت زپایت برکند